Waarom heet de verstandskies eigenlijk zo?
Een verstandskies zou zo heten omdat verstandskiezen pas laat opkomen, net als volgens sommigen het verstand. In ouder Nederlands sprak men ook wel van wijsheidskies. In het Belgisch-Nederlands is wijsheidstand nog steeds het meest gangbare woord. Verstandskies, wijsheidskies en wijsheidstand gaan terug op het Latijnse dens sapientiae, ’tand der wijsheid’. Dit verklaart ook waarom de woorden voor verstandskies in veel talen zo op elkaar lijken: veel medische termen zijn leenvertalingen uit het Latijn, dat lang de voornaamste wetenschapstaal was. Het zijn de laatste tanden die bij de mens doorkomen.
De alternatieve volksetymologische verklaring dat verstandskiezen zo worden genoemd omdat ze achter in de mond staan (ver-stands-kies) is daarentegen onwaarschijnlijk, gezien men bijvoorbeeld in het Engels ook spreekt over wisdom teeth.
Wel of geen verstandskiezen?
Verstandskiezen zijn de laatste gebitselementen die een mens krijgt, en breken meestal door tussen 17- en 24-jarige leeftijd. Maar niet iedereen krijgt verstandskiezen, en bij degenen die verstandskiezen krijgen, groeien ze ook niet noodzakelijkerwijs alle vier. Bij 25% van de mensen zijn 1 of meer verstandskiezen niet aangelegd, en 4 procent heeft geen enkele verstandskies!
Verwijdering van de verstandskiezen
Wanneer een verstandskies voor problemen zorgt of kan gaan zorgen, kan de tandarts in overleg met de patiënt besluiten om de verstandskies te verwijderen. Wanneer er geen problemen worden verwacht met het verwijderen van de verstandskies, dan zal de tandarts dit zelf doen. Wanneer de tandarts het verwijderen van een verstandskies als moeilijk beschouwt, zal deze de patiënt vaak doorverwijzen naar een kaakchirurg. Vaak zal van tevoren een röntgenfoto van de verstandskies gemaakt moeten worden om de wortelstructuur van de verstandskies te kunnen zien.
Enkele redenen om een verstandskies te verwijderen:
• wanneer de verstandskies de kies ervoor aantast
• bij chronische of terugkerende acute pericoronitis, een ontsteking van het omringende tandvlees
• wanneer de verstandskies carieus is
• wanneer de verstandskies parodontaal is aangedaan
• wanneer behandeling of mondhygiëne onmogelijk is, bijv. doordat de verstandskies te ver achterin ligt
• preventief, er wordt verwacht dat de verstandskies in de toekomst een van de bovengenoemde problemen zal geven.
Wat te doen na trekken verstandskies
Over het algemeen kunnen na verwijdering van een verstandskies de volgende verschijnselen optreden:
• zwelling van de wang
• pijn
• enig nabloeden
• enige beperking van de mondopening
• mogelijk enige temperatuursverhoging
De zwelling kan men beperken door zo snel mogelijk na de behandeling blokjes ijs of een ijskompres tegen de wang of lob te houden. Men doet dit afwisselend 15 minuten wel, 15 minuten niet, enzovoort en niet langer dan een dag. De zwelling zal na drie dagen het grootst zijn en na vijf dagen langzaam slinken (exclusief de dag van de behandeling).
Tegen napijn kan men pijnstillers nemen (bijvoorbeeld paracetamol). Men neme deze bij voorkeur twee of drie uur na de behandeling, voordat de verdoving helemaal is uitgewerkt. Men gebruike geen aspirine, dit verdunt het bloed en dit is ongunstig voor nabloedingen.
Bij een nabloeding moet de mond eerst goed gespoeld worden met lauw water. Door zacht te bijten op een klein verbandgaas en/of een stoffen zakdoek kan het bloeden gestopt worden (duurt ongeveer 45-60 minuten).
De wond kan worden ontzien door weinig hard voedsel te gebruiken. Melkproducten kunnen slechts met mate gebruikt worden: deze vergroten slijmvorming in de mondholte. Ook dient men bij voorkeur geen alcohol te drinken.
Men dient op de dag van de behandeling niet te spoelen en alleen de tanden ver van de wond vandaan te poetsen. De dag na de behandeling mogen ook de tanden en kiezen bij de wond voorzichtig gepoetst worden met een zachte tandenborstel, maar niet op eventuele hechtingen.
Eventueel na de maaltijden spoelen met perio-aid of lauw zout water. Dit houdt de wond schoon. Men gebruike géén commercieel spoelmiddel als Listerine. In sommige gevallen geeft de arts een spuitje mee om de wond en hechtingen schoon te spuiten.
De hechtingen vallen er in de regel na 10 tot 12 dagen vanzelf uit.
Niet roken! Dit heeft een sterk vertraagde wondgenezing tot gevolg.
Bij koorts of forse pijn dient u contact op te nemen met de dienstdoende tandarts.
Bron: Wikipedia.org ( http://nl.wikipedia.org/wiki/Verstandskies )
